Türkiye’de otomobil alırken kişinin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Katma Değer Vergisi (KDV) ve Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) olmak üzere üç (3) tür vergi ödemesi gerekmektedir. KDV’de genel oran %20’iken, ÖTV bu vergiler arasında yükü en fazla olandır. Türkiye’de otomobil alış hakkı yalnız Türk vatandaşları ile sınırlı olmadığından, bu yazıda Türk vatandaşı olmayanların araç alım şartları ve vergi muafiyetleri üzerinde durulacaktır.
Yabancılar İçin Vergisiz Otomobil
Türkiye’deki vergi sistemi, otomobil alışlarında kişiye bazı vergiler yüklemektedir. Bu vergilerin mükellefleri bulunduğu gibi vergi muafiyetinden yararlanabilenler de bulunmaktadır. Vergi muafiyeti ile alınan otomobiller, mavi plaka ile kayıtlı olduklarından “mavi plakalı araç” şeklinde isimlendirilmektedir. Mavi plakalı araçların vergi muafiyeti, ÖTV ve KDV için söz konusu iken, yıllık yol vergisi veya bandrol vergisi gibi vergi türlerini kapsamamaktadır.
Kimler Faydalanabilir?
Yetkili otomobil satıcısından “0” (sıfır) KM bir aracı ÖTV ve KDV’si ödenmeden ilk el olarak almak mümkündür. Ancak, bu şekildeki bir aracı ancak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı uyarınca diplomatik üye olarak tabir edilen kişiler alabilmektedir.
Bu durum 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu madde 6’da vergi mükellefi istisnası olarak;
“Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı listelerde yer alan malların, karşılıklı olmak kaydıyla yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilikleri, konsoloslukları ve uluslararası anlaşmalarla vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlar ve bunların diplomatik haklara sahip mensupları tarafından kendi ihtiyaçları için ilk iktisabı, ithali veya bunlara teslimi ile ev sahibi hükümet anlaşmaları veya ülkemizin taraf olduğu diğer anlaşmalar çerçevesinde Türkiye’deki uluslararası kuruluşlar ve bunların yönetici kadrolarında görev yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan mensupları tarafından Türkiye’de görevde bulundukları süre içinde kendi ihtiyaçları için ilk iktisabı, ithali veya bunlara teslimi vergiden müstesnadır.”
Şeklinde düzenlenmiştir.
Ayrıca, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası antlaşmalar ve Türk Mevzuatına göre vergisiz otomobil alabilecek kişiler arasında;
1, 2, 3 ve 4. sınıf Dışişleri Bakanlığı kimlik kartına sahip olanlar (CD-B Plaka) / (MA/MZ Plaka).
NATO ile ilişkili yabancı personeller (MA/MZ Plaka).
Yabancı öğretim görevlisi ve öğrenciler (dil eğitimi için bulunan öğrenciler hariç) (MA/MZ Plaka).
Yurtdışında emekli olup Türkiye’de yerleşik yabancılar (MA/MZ Plaka).
Federasyonlara bağlı yabancı sporcular (MA/MZ Plaka).
Yurt dışında yerleşik olan yabancı basın kuruluşlarının Türkiye’deki çalışanları (MA/MZ Plaka).
Türkiye Cumhuriyeti Çalışma Bakanlığı’ndan çalışma izni olan yabancılar (MA/MZ Plaka).
Avrupa Birliği program ve projeleri kapsamında çeşitli bakanlıklarda geçici olarak bulunan yabancı uzmanlar (MA/MZ Plaka) sayılmıştır.
Burada belirtilen “MA” ve “MZ” plakalar ise Türkiye’de misafir plaka olarak bilinen geçici giriş karnesidir. Diplomasi temsilcilerinin vergisiz araç alımı ile farklılık teşkil eden bu vergisiz araçlar, kişinin Türkiye’de bulunduğu süre içinde ve yukarıda sayılan statülerinde değişiklik olmamak şartı ile yalnızca kendileri veya aileleri tarafından kullanılabilmektedir.
Kimler Faydalanamaz?
Vergisiz araç uygulamasından faydalanabilecek kişiler yukarıda belirtilmiş olmakla birlikte; bu uygulamadan yalnızca kendileri ve ailelerinin faydalanabileceği ifade edilerek, bunun haricinde kalan üçüncü kişiler uygulamanın dışında bırakılmaktadır.
Vergisiz araç uygulamasından faydalanamayacak diğer bir grup ise; Türk vatandaşlığına ek olarak başka ülke vatandaşı da olan çift vatandaşlık sahibi kişilerdir. Bu kişiler zaten Türk vatandaşlığına da sahip olduğundan yalnızca belli başlı statüdeki yabancı vatandaşlara özgü olan bu durumdan faydalanamamaktadırlar.
Türk vatandaşı olmamasına rağmen, Türkiye’de ikamet edip çalışma izni bulunmayan, buna ek olarak yukarıdaki kategorilere de girmeyen yabancılar da bu vergisiz otomobil alımından faydalanamamaktadır.
Sürecin İşleyişi
Vergisiz Araç Satın Alırken Gerekli Belgeler Nelerdir?
Mavi plakalı araç olarak tanımlanan araçları almak, Türk’lerin araç alım prosedüründen farklılık göstermektedir.
Diplomasi kişisi dışında, yukarıda sayılan vergisiz araç uygulamasından yararlanabilecek yabancıların araba alışlarında;
Yabancı uyruklu kişi tarafından kullanılan aracı almak isteyen diğer bir yabancı uyruklu vatandaş arasındaki otomobil satışı, satan kişinin konsolosluğunda gerçekleşmektedir.
Vergi muafiyetinden direkt olarak yararlanan yabancı uyruklu vatandaşlar ise “0” (sıfır) KM bir aracı noter huzurunda alabilmektedir.
Yabancı uyruklu kişilere yönelik Türkiye’de düzenlenmiş ve yürürlükte olan 5086 Sayılı Yabancılara İkinci El Taşıt Satışı Hakkında Kanun’un 3. maddesinin ilk fıkrasında.